Facebook zou geen FAKEbook moeten zijn

Wereldwijd zijn er signalen dat posts op Facebook voor sommige mensen meer waarheid biedt dan nieuws van gerenommeerde journalisten en nieuwsbladen. Journalisten kunnen worden beïnvloed, omgekocht en zouden volgens deze mensen een politiek belang kunnen hebben.

Aan de andere kant biedt Facebook een platform - zelfs voor presidenten van vooraanstaande landen - om hun leugens tot waarheden om te vormen.

CEO Mark Zuckerberg van Facebook zegt dat hij geen censuur wil opleggen aan gebruikers en als het bijvoorbeeld president Trump betreft, klopt dat. Die mag posten wat hij wil. Zelfs een beschuldiging van moord zonder bewijs gaat Facebook niet te ver.

Het is helaas ook zo dat vele posts, advertenties en accounts van ‘gewone’ gebruikers zonder aarzeling of overleg verwijderd worden. Hoe werkt dit? Is Facebook een soort FAKEbook geworden en verspreiden ze bewust bepaalde propaganda of is de waarheid genuanceerder?

Om hier enigszins voorzichtig een mening over te kunnen vormen, is het belangrijk om naar de geschiedenis van oprichter Mark Zuckerberg en het platform Facebook te kijken.

De oorsprong van Facebook

De naam zegt het al, Face book betekent letterlijk gezichten boek. Oprichter Mark bouwde een site waarop alle vrouwelijke medestudenten door mannelijke medestudenten een ranking konden krijgen. Gebruikers konden aangeven of de medestudenten knap of lelijk waren en dat was een geliefd tijdverdrijf voor velen. Een soort missverkiezingen online in de meest primaire vorm.

Helaas voor Mark had hij de portretfoto’s van de centrale server van de universiteit gestolen en waren niet alle dames even gecharmeerd van zijn snode plannetje. De site moest dus al weer snel offline.

Maar er was wel een idee geboren. Want wat als men zich vrijwillig zou inschrijven en de nadruk iets minder op de waardering zou liggen van knap of niet knap? Facebook was geboren en werd al snel razend populair.

Berichten op Facebook waren bedoeld als traffic generator

Facebook werd steeds populairder onder jongeren, omdat het een manier was waarop ze konden laten zien wie ze waren en wat hun hobby's en interesses zijn. Zo werd het eenvoudig om gelijkgestemde “vrienden” te vinden en samen een online vriendengroep te vormen. Maar er moest meer gebeuren volgens Mark, want hij wilde en moest ook geld verdienen.

Het plan was om foto’s, video’s en teksten op je eigen tijdlijn te laten delen, die andere online vrienden zouden zien. Hierdoor hadden gebruikers een reden om vaker naar Facebook te gaan en werd dus de traffic naar het platform verhoogd.

Mark begreep toen al dat traffic gelijk staat aan inkomsten, omdat je de gebruikers dan kunt bombarderen met advertenties. Hoe vaker een advertentie aangeklikt wordt, hoe meer je verdient, dus het geld stroomde ineens binnen.

De eerste dilemma’s van Facebook

Toen Facebook nog klein was en men alleen zichzelf kon profileren door een profiel aan te maken was er nog niet zoveel aan de hand. De eerste dilemma’s ontstonden toen men ook van alles met anderen kon delen.

Hoe ga je namelijk om met haatdragende berichten en wat is een haatdragend bericht precies? Pornografie bijvoorbeeld, in welke vorm dan ook, is eenvoudig te herkennen en dus te blokkeren. Maar wanneer is iets sarcastisch en wanneer is het haatdragend?

Dit werd steeds belangrijker, want in sommige landen kan je platform verboden worden als je haat verspreidt. En dat was nog maar het begin van hun dilemma.

Door de enorme expansie van Facebook was het niet mogelijk om elk bericht van een gebruiker handmatig te controleren. Daar moest dus een algoritme voor geschreven worden. Software die automatisch herkent wat haatdragend is en wat niet.

Het probleem is dat als je dit in elke taal wilt kunnen herkennen, dat je algoritme slimmer moet zijn dan welk mens op aarde dan ook om precies te begrijpen wat iemand in zijn taal bedoelt. Een onmogelijk opgave dus, want helaas zijn computers nog niet zo intelligent.

Censuur of geen censuur op Facebook

Als je advertenties op je platform plaatst is deze content van jou en ben je als platform verantwoordelijk of deze misleidend zijn of niet. Als ze misleidend zijn, ben je strafbaar en dat kan tot enorme boetes leiden.

Het is daarom niet verwonderlijk dat alle advertenties die geplaatst worden handmatig gecontroleerd worden op inhoud. Bij twijfel wordt de advertentie niet geplaatst, want Facebook kan zich geen boetes riskeren.

Heel anders is het als iemand een mening verkondigt. Want hoe kan Facebook weten of die mening misleidend is? Als je daar op gaat censureren is dat alsof je bij een gesprek tussen twee vreemden gaat zitten en voor gaat schrijven wat de een en de ander wel of niet mag zeggen. Dat druist volledig in tegen de vrijheid van meningsuiting.

Facebook heeft zich lang bij het standpunt gehouden dat zolang iemand niet haatdragend, racistisch of beledigend is, dat het niet aan hen is om zich met de inhoud te bemoeien. Censuur op communicatie tussen gebruikers moest zich volgens Mark tot een minimum beperken.

De introducties van de 'like' en boosheid icoontjes op Facebook

Dat Facebook zich zo goed als niet bemoeide met de inhoud van de berichten op de tijdlijn van gebruikers kreeg veel kritiek van een bepaalde groep mensen. Ze wilden namelijk wel de voordelen van het voor hun gratis platform, maar ze wilden hier niet de lasten van ervaren.

Gebruikers wilden leuke positieve berichten zien met meningen waar zij zich in konden vinden. Zo niet, dan hadden ze geen prettige ervaring en schreven ze zich uit. Dat is natuurlijk niet wat Mark wilde, maar hij wilde ook geen censuur invoeren.

Daarom werden de like en de boosheid icoontjes ingevoerd. Iedereen begreep direct waar de like voor stond. Dat kwam omdat deze veel eerder werd geïntroduceerd en omdat de overgrote meerderheid intuïtief snapte dat dit een waardering voor de publieke post was.

Het boosheid icoontje bracht meer verwarring. Was je namelijk bij het gebruik van dit icoon boos over het onderwerp of boos over de inhoud van het onderwerp?

De intentie was om na het gebruik van het boosheid icoontje, het bericht en soortgelijke berichten minder of zelfs helemaal niet te tonen. Maar dat experiment mislukte.

Waarom volg je iemand die je niet wilt horen of zien op Facebook?

Facebook kwam wederom voor een bijzonder dilemma te staan. Mensen kiezen er bewust voor om iemand te volgen of om met iemand online vrienden te worden. Maar ze zijn ontevreden als ze daardoor van die persoon iets horen, zien of lezen wat ze niet bevalt.

Dat is alsof de gebruikers elke dag aanbellen bij een vriend waarvan ze vooraf weten dat hij iets vervelends zal gaan zeggen, maar ondanks dat toch boos worden. Elke dag weer opnieuw.

De oplossing zat in een extra knop waarbij je als gebruiker aan kunt geven dat een post ongepast, onwaar, vervelend of aanstootgevend is. Als dan heel veel gebruikers dit ook vinden kan Facebook hier naar kijken en besluiten of de post tegen een van de huisregels in gaat. Daarnaast kan Facebook er door deze knop voor zorgen dat je de post niet meer ziet.

Slimmer van deze personen zou zijn om de persoon die het gepost heeft te ontvrienden, maar dat doet de gemiddelde gebruiker niet. Die vindt dat Facebook er maar voor moet zorgen dat hij alleen ziet en hoort wat hij leuk vindt.

Wat is de rol van een platform?

Facebook is een platform en de rol die elk platform heeft is om zonder inmenging gebruikers of groepen gebruikers met elkaar in de contact te brengen. Het is alsof je een schip in het water legt en vertelt dat iedereen er gratis gebruik van mag maken.

De enige spelregel die je als platform hanteert is dat het een veilige omgeving is en je aan alle wet- en regelgeving voldoet. Wat de mensen aan boord doen en zeggen is verder niet aan jou.

In die zin zou je kunnen zeggen dat Facebook haar rol als platform perfect vervult. Laat de mensen onderling maar uitvinden met wie ze op welke manier willen communiceren. Dat is niet de taak van de eigenaar van de boot. Die wil alleen maar een paar dik betaalde banners op het schip plaatsen in de hoop dat de passagiers hier een keer naar kijken.

Maar over dit laatste, en de rol van een platform, is de laatste tijd veel te doen. Dat komt door de nieuwe term Fake nieuws.

Fake nieuws en Facebook

Met de opkomst van en bewustwording over Fake nieuws krijgt Facebook er het allergrootste dilemma ooit bij. Iets waar vooraf geen rekening mee was gehouden en zelfs de slimste mensen op aarde zich geen raad mee weten. Wat is echt en niet echt nieuws, en welke rol moet of mag een platform daarin spelen?

Als iemand beweerd dat JFK door de CIA is vermoord en de ander zegt dat het de Russen waren. Wie heeft dan gelijk of valt dit onder het recht van vrijheid van meningsuiting? Recent was er veel ophef over de Amerikaanse president die suggereerde dat stemmen via de post volgens hem tot meer fraude zou leiden. Is dit een mening, of het verkondigen van onwaarheden, en wie bepaalt dat?

Door berichten op een platform te censureren speel je volgens Mark Zuckerberg voor God. Maar als je het niet doet, zien de gebruikers door de bomen het bos niet meer. Anders dan vaak bij een krant gebeurt, wordt een onderwerp niet van één kant belicht.

Omdat het hier om door gebruikers gegenereerde content gaat, wordt een onderwerp van alle kanten belicht. Dus ook vanuit het perspectief van de aluminium hoedjes dragende conspiracy aanhangers die geloven dat de marsmannetjes voor stemfraude zorgen.

Facebook is tot een FAKEbook verworden omdat het een podium is voor elke gek die denkt dat hij het recht op de waarheid heeft. Dat zou op zich nog niet zo erg zijn als de gebruiker zelf maar niet denkt dat Facebook een nieuwssite is.

Zo is Facebook nooit begonnen, daar wilde het niet heen en die rol zou het nooit in moeten nemen. Facebook is verworden tot FAKEbook omdat de gebruikers het platform misbruiken. Zowel de auteur als de lezer maakt zich hier schuldig aan.

Mag iedereen dan zomaar alles posten op FAKEbook?

Zolang je niemand beledigt, bedreigt, geen haat zaait en niet discrimineert, zou iedereen alles moeten kunnen posten op FAKEbook. Tenminste als je in de rol van een platform gelooft waarbij je alleen interactie faciliteert. Zodra je in welke vorm dan ook deze interactie censureert ben je geen neutraal platform meer.

Dat wil dus ook zeggen dat je niet bij het ene artikel wel en het andere niet kunt zeggen dat het mogelijk om fake nieuws gaat. Als je werkelijk je neutrale rol als platform wilt behouden, zou je moeten verbieden wat volgens de wet niet mag en vervolgens bij alle posts duidelijk maken dat het slechts om een mening gaat van de afzender en dat de inhoud niet geverifieerd is.

Eigenlijk zou je bij elke post kunnen zeggen dat je voor nieuws en achtergrondinformatie naar nieuws en achtergrondinformatie sites moet gaan. Dat is namelijk hun rol en niet die van FAKEbook.

Waarom kun je nieuws op nieuwssites vaker vertrouwen dan FAKEbook?

Je kunt nieuws op nieuwssites vaker vertrouwen, omdat gerenommeerde nieuwssites zelden aluminium petjes dragende redacteuren in dienst hebben. Ook hebben ze zelden belang bij het verspreiden van ongefundeerde meningen, ideeën en conspiraties.

Natuurlijk zullen ze het nieuws vanuit een kant belichten, maar daarom zijn er gelukkig ook meerdere gerenommeerde nieuwssites. Als je de andere kant van het verhaal wilt horen lees dan eens het verhaal van een andere journalist. Zo simpel is dat.

Zijn alle nieuwssites te vertrouwen?

Er zijn in verhouding tot het aantal nieuwssites maar weinig nieuwssites te vertrouwen. Sommige staan onder toezicht van de overheid, andere hebben alleen journalisten in dienst die schrijven waar de hoogste bieder om vraagt, en de overgrote meerderheid is helemaal geen echte nieuwssite.

Dankzij Internet en met het podium van FAKEbook vindt elke grotbewoner plotseling dat hij ook ineens redacteur is. Zodra hij ontdekt dat je best veel geld kunt verdienen aan het posten van de meest onzinnige berichten met als bewijsvoering voor zijn stellingen links naar nog onzinnigere andere sites gaat de hel open.

Hij zal meer en meer onzin gaan vertellen en goedgelovigen zullen daardoor meer en meer onzin delen waardoor de achterban groeit. Ineens is hij in staat om andere grotbewoners in te huren die ook onzin schijven en voor je het weet heb je een “betrouwbare” grote nieuwssite.

Hoe weet ik of ik wel een nieuwssite kan vertrouwen?

Goede en dus betrouwbare nieuwssites staan er om bekend dat ze heel gedegen achtergrondinformatie onderzoek doen. Redacteuren mogen niets posten tot 1 of meerdere onafhankelijke factcheckers het artikel woord voor woord op waarheid hebben kunnen analyseren.

Dat doen ze niet door naar vage andere sites of overheidssites te gaan. Dat doen ze onder andere door veldonderzoek, interviews waarbij de betrouwbaarheid van de geïnterviewde geverifieerd moet kunnen worden en door in archieven te spitten.

Als iets niet onomstotelijk bewezen kan worden zullen ze, anders dan bij FAKEbook, vermelden dat het om een mening gaat of dat het niet onomstotelijk vaststaat wat ze schrijven. Bij alle beweringen die ze wel doen, zullen ze een zeer betrouwbare bron vermelden en onderbouwen waarom die bron betrouwbaar is.

Is alles wat een betrouwbare nieuwssite vertelt waar?

Niet alles wat een betrouwbare nieuwssite schrijft is altijd 100% waar. Ook zij kunnen fouten maken. Ook zij kunnen het slachtoffer worden van nieuwe informatie die boven tafel komt.

Maar door het ontbreken van alu-hoedjes redacteuren, conspiracy fanaten en redacteuren die er financieel belang bij hebben om iets te publiceren, is de kans miljoenen keer zo klein dat de informatie niet betrouwbaar is.

En voor iedereen die iets anders wil horen dan onderbouwde feiten, raad ik aan om vooral driftig gebruik te blijven maken van FAKEbook en je vooral druk te maken om de rol die FAKEbook wel of niet moet hebben in censuur. Want voor hen is in fabeltjes geloven nog altijd makkelijker en leuker dan op de hoogte blijven van wat er werkelijk in de wereld gebeurt.