Informatie over de grachten van Amsterdam

In 1250 werd de stad Amsterdam gesticht rondom het huidige plein De Dam. Een leuk grachten weetje is dat de naam Amsterdam is afgeleid van twee woorden. Amstel, de rivier die dwars door de stad loopt en Dam. In de middeleeuwen werd dit uitgesproken als “Aeme Stelle Redamme” wat zoveel wil zeggen als “Dam in een waterig gebied”.

Grachten hebben de stad Amsterdam rijk gemaakt

Om de stad te beschermen tegen invallen en om het water te beheren werd al snel de eerste gracht gegraven. Bij elke uitbreiding van de stad kwamen er meer grachten bij zodat er zoals vandaag een heel grachtennetwerk ontstond.

Wat men in die tijd nog niet kon vermoeden was dat deze grachten in de middeleeuwen voor enorme rijkdom zouden zorgen. Toen het gevaar van invallen was verdwenen gingen de grachten namelijk dienst doen om het transport van goederen mogelijk te maken.

De meeste grachtenpanden zijn van origine dan ook pakhuizen. Er waren in die tijd - rond 1600 - nog geen huisnummers en je kunt nog steeds aan de decoratie op de panden zien wat voor pakhuis het was. Zie in het filmpje hieronder hoe de grachtengordel in de zeventiende eeuw groeide.

Grachtenpanden waren allemaal pakhuizen

De meeste grachtenpanden hellen iets over naar voren en dat is bewust zo gedaan. Zo konden de ladingen makkelijker omhoog gehesen worden met behulp van katrollen. Deze katrollen zijn nog steeds zichtbaar bij veel panden. Van oudsher was de onderkamer voor het personeel. De eerste verdieping was voor de heer des huizes en zijn familie en de rest was opslagruimte. Daarom zijn de trappen in een grachtenpand ook heel smal, want dat nam alleen maar onnodige ruimte in beslag.

Als je over de grachten vaart zul je merken dat de breedte van bijna elk pand anders is. Vroeger betaalde men alleen belasting over de breedte van het huis en niet over de inhoud. Op de Singel 166 staat het smalste Grachtenpand van Amsterdam. De voorgevel is slechts 1.80 meter breedt.

De bekendste grachten van Amsterdam

De bekendste grachten van Amsterdam zijn de Singel, de Herengracht, de Keizersgracht en de Prinsengracht en lopen in een U-vorm vanuit het Centraal station. In totaal heeft de stad Amsterdam 165 grachten met een lengte van circa 75 kilometer. Op een zonnige zomerse dag zul je honderden kleine bootjes tegenkomen die de inwoners van Amsterdam gebruiken om met een flesje wijn of een ander drankje met vrienden rond te varen.

Varen in de grachten van Amsterdam

De hele dag door kun je meevaren op een van de vele rondvaartboten. De ticketprijzen variëren op basis van de duur van de trip, of je alleen wilt varen of een geheel verzorgde trip met eten en drinken wilt. Alle rondvaartboten varen op aardgas of elektriciteit. Dit is om vervuiling tegen te gaan. Je kunt ook op verschillende plekken zelf een boot huren om te varen op de grachten. Door de meer dan 1500 kleine bruggetjes en scherpe bochten is wel enige stuurmanskunst vereist. Het is ook niet ongebruikelijk om een willekeurige booteigenaar te vragen om mee te mogen varen.

Zwemmen in de grachten van Amsterdam

Vroeger werden de grachten gebruikt om afval te dumpen. Ook waren de grachtenpanden nog niet aangesloten op het riool waardoor het water erg vervuild was. Sinds 2017 is de laatste woonboot aangesloten op het riool en al ver daarvoor was het grachtenwater meer dan schoon genoeg om in te zwemmen. Elk jaar wordt zelfs de Amsterdam City Swim gehouden om geld in te zamelen voor ALS.

Als het Nederlands voetbalelftal of de Amsterdamse voetbalclub Ajax een kampioenschap wint varen ze met het hele team door de gracht. Vele toeschouwers springen dan van de bruggen om mee te zwemmen met de karavaan aan boten.

Honderden brugwachtershuisjes langs de grachten

De stad had vroeger honderden brugwachtershuisjes waar brugwachters bruggen en sluizen konden bedienen. Sommige van deze monumentale pandjes zijn omgebouwd tot 2 persoons hotelkamers. Lees hier meer over een bijzondere overnachting in een van deze unieke plekken.

Amsterdammertjes

Langs de grachten zie je allemaal geparkeerde auto’s staan. Tussen de auto’s en de grachten staan vaak donkerbruine palen met 3 kruizen. Deze heten Amsterdammertjes. Het verhaal gaat dat in de jaren zeventig veel auto’s tijdens het inparkeren in de gracht belandde. Dit kostte de verzekering zoveel geld dat ze besloten om deze zogenaamde “Amsterdammertjes” te plaatsen. Tegenwoordig zijn de Amsterdammertjes een symbool voor Amsterdam.

Niet alleen auto’s belandden vroeger en nu in de grachten. Jaarlijks haalt de afvaldienst van Amsterdam ontelbare fietsen, brommers en zelfs wapens van de bodem van de gracht. Een enkele keer valt er ook wel eens een dronken toerist in de gracht. Meestal is dit geen probleem omdat er om de paar meter een ladder omhoog is, maar in de winter als er ijs op het water ligt loopt het ook wel eens slecht af.

Wil jij meer weten over de grachten van Amsterdam, neem dan contact op met een lokale inwoner van Amsterdam via TheONE. Hij of zij vertelt je graag meer of laat je de plek zien die jij wilt via zijn of haar Smartphone.