Is verlegenheid iets ergs en kan ik er vanaf komen?

We weten allemaal nog hoe we als jong kind in een vreemde situatie onszelf achter onze vader of moeder konden verschuilen. Ondanks de lieve glimlach van die aardige meneer of mevrouw, wilde we zonder reden geen handje geven en doken we schichtig weg. We waren verlegen en bijna elk kind heeft hier in meer of mindere mate last van.

Dat hoort ook bij de leeftijd, want wat vreemd, onwennig of nieuw is, willen we voorzichtig ontdekken, zonder onszelf in gevaar of verlegenheid te brengen. Maar hoe werkt verlegenheid als we ouder worden en wat is verlegenheid eigenlijk?

Verlegenheid is deels aangeboren

Verlegenheid heeft veel te maken met ons “vlucht” of”vecht” principe welke is aangeboren. Sommige mensen willen vechten met een bedreiging en anderen willen juist vluchten. Ook al kunnen we dit gedrag afleren of onderdrukken is de werkelijke vraag natuurlijk of er wel een gevaar is. Want wat is het gevaar als we verlegen zijn om afgewezen te worden, voor een groep te spreken of bijvoorbeeld nieuwe mensen te ontmoeten?

Verlegenheid komt met name voor door de voorspelling die we zelf maken over de uitkomst van een (nieuwe)bepaalde situatie. Ergens tussen de 20% en 40% van de mensen heeft, volgens onderzoeken over de hele wereld, hier in meer of mindere mate last van. Dus wat doen we zelf in ons hoofd waardoor we zo verlegen worden?

Verlegenheid is een interne reactie op een nieuwe situatie

Zelfs wereldberoemde zangers kunnen zenuwachtig en zelfs verlegen zijn op het moment dat ze het podium op stappen. Ook al hebben ze de liedjes als duizenden keren voor verschillende groepen gezongen, ervaren ze deze groep toch als iets nieuws.

Bij het centrum voor Angststoornissen en trauma’s in Londen werkt klinisch psycholoog Chloe Foster en zij beweerd dat verlegenheid op zich heel normaal is. Het wordt pas een probleem als het overslaat in angst voor sociale contacten.

Toch ervaren veel mensen hun eigen verlegenheid als een belemmering om zichzelf te laten zien of in bepaalde situaties te doen of zeggen wat ze eigen zouden willen. Het kan voelen alsof je gevangen zit in je eigen wereld van angst zonder een specifieke reden.

Waar kan verlegenheid aan liggen? 3 oorzaken.

Om verlegenheid op te lossen willen coaches en psychologen eerst weten waardoor de verlegenheid bij een persoon ontstaat. Dit kan namelijk 1 of meerdere oorzaken hebben.

Hieronder staan de 3 meest voorkomende oorzaken waarom iemand op volwassen leeftijd verlegen kan zijn:

1. Te weinig eigenwaarde:

Eigenwaarde is het vermogen je eigen kwaliteiten op waarde te schatten. Als je beseft dat ook jij het waard bent om aanwezig te zijn, je uit te spreken en je te gedragen zoals jij het wilt, verlies je jouw verlegenheid.

Als je jezelf de vraag stelt wie je bent, krijg je hele andere antwoorden dan als je jezelf de vraag stelt wat je allemaal kunt. Zijn heeft te maken met eigenwaarde. Iets kunnen heeft daar niets mee te maken. Iets kunnen gaat namelijk over zelfvertrouwen.

Mensen die verlegen zijn, kunnen zichzelf te vaak afvragen of ze iets wel of niet kunnen. Kan ik wel leuk en gezellig zijn in deze groep, kan ik wel spreken in het openbaar of kan ik wel een leuke date zijn, gaan over zelfvertrouwen.

Als jij jezelf afvraagt of je ergens aanwezig mag zijn, of je het waard bent om op een podium te staan, of je een persoon bent die iets stiller in gezelschap mag zijn, dan gaat het over eigenwaarde. Hoe meer eigenwaarde, hoe minder verlegen je zult zijn.

2. Negatief voorspellen:

Negatief voorspellen is een cognitieve vervorming waar je hier meer over kunt lezen. Mensen die hier heel goed in zijn, geloven dat op basis van eerdere ervaringen met een negatieve uitkomst, ook alle toekomstige ervaringen dezelfde uitkomst zullen hebben.

Ze vergeten hierbij dat elke situatie en ervaring op zichzelf staat vanwege de context, tijd en situatie waarbinnen de ervaring ontstond. Als je drie keer bij een gevaarlijk kruispunt een auto ongeluk hebt gehad, wil dit niet zeggen dat elke gevaarlijke kruising tot een ongeluk zal leiden. Mensen die negatief voorspellen kunnen in tegenstelling tot de realiteit, hier wel van overtuigd raken en willen nooit meer auto rijden.

Zo kan het ook gebeuren dat mensen die negatief voorspellen een paar onprettige ervaringen in een groepssetting hebben gehad en hierdoor voorspellen dat alle toekomstige ervaringen ook onprettig zullen zijn.

Hierdoor zullen ze verlegen overkomen, terwijl het in feite een zelf aangeleerde angst is die de verlegenheid veroorzaakt.

3. Destructieve relaties:

Ouders kunnen (onbedoeld) een negatieve invloed op hun kind hebben. Door te kleineren, veel te veel focus op presteren te leggen of door veel kritiek te uiten, kunnen kinderen zich minderwaardig gaan voelen aan andere kinderen. Dit kan ook resulteren in verlegenheid.

Mensen die met een narcistische partner leven kan hetzelfde overkomen. Door het onderdrukkend vermogen van een narcist zal de persoon zich meer op de achtergrond op gaan stellen en verlegen gedrag vertonen.

Hoe kom je van verlegenheid af?

Minder verlegen worden maakt ruimte vrij voor spontaniteit. Het geeft je een gevoel van ruimte en vrijheid om te zijn wie je bent. Coaches en therapeuten kunnen je in een aantal sessies deze ruimte en vrijheid laten voelen. Door verschillende oefeningen en inzichten, onder begeleiding van een coach of therapeut, in praktijk te brengen, zul je merken dat leven zonder verlegenheid ook voor jou mogelijk is.

De coach of therapeut zal je mogelijke trauma’s uit het verleden laten verwerken, helpen om niet meer of minder negatief te voorspellen en je eigenwaarde vergroten. Juist deze laatste zal er voor zorgen dat jouw verlegenheid geen plek meer krijgt in je leven.